شهر ملایر

ملایر شهر مادها

ملایر تنها شهر استان همدان است که به قطعیت می توان گفت اثری از دوره مادها در آن وجود دارد و آن هم ارگ نوشیجان است. 

  ملایر یکی از شهرهای جنوبی استان همدان و قدیمی ترین شهر این استان است. شهری که تنها اثر دوره مادها یعنی تپه نوشیجان در آن قرار دارد. از همدان تا ملایر حدود 80 کیلومتر است. ورودی و خروجی ملایر بلواری است پهناور که چنارهای تنومند و کهن دو سوی آن را گرفته اند. این شهر، آرام و با آسمانی آبی است.

  تپه نوشیجان تپه نوشیجان در حقیقت تنها اثر باقی مانده از دوران حکومت مادها در ایران است که در 20 کیلومتری شمال غرب ملایر قرار گرفته و اگر از همدان راهی این شهر شوید قبل از ورود به ملایر می توانید آن را ببینید. بررسی های باستانشناسی، زندگی در سه دوره مادی، هخامنشی و اشکانی ار در این منطقه نشان می دهد بطوری که زندگی در دوره مادی، از بقیه دوران شاخص تر بوده است. ارگ نوشیجان دارای معماری پیچیده و زیبایی است. آثار معماری مادر در این منطقه عبارتند از بنای موسوم به اولین آتشکده محصور در فضای بسته که تاکنون کشف شده که در جبهه جنوبی محراب و آتشدان داشته، تالار ستوندار آپادانا، معبد مرکزی، اتاق ها و انبارها، تونل و حصار.

 موزه ملایر در خیابان شهید مصطفی خمینی در خانه تاریخی مرتضی خان لطفعلیان بنا شده. این خانه در ابتدا به دستور محسن مصدقی معروف به مصدق الممالک در دوره فتحعلیشاه قاجار ساخته شده است و امروزه از آن به عنوان موزه مردم شناسی ملایر استفاده می شود و بخش هایی از آن نیز هنوز خالی است. این خانه اندرونی و بیرونی، حسینیه و اصطبل دارد. بخش هایی از خانه و وسایل افراد خانواده لفعلیان در آن نگهداری می شود. سالنی نیز به وسایل اهدایی حاج محمد ملایری اختصاص دارد. زیربنای این موزه 1300 متر در زمینی به وسعت 4500 متر ساخته شده است.

  یخچال میرفتاح یخچال قدیمی دوقوزپله در خیابان عسگرخان و محله قدیمی به همین نام در کنار نهر کوچکی واقع شده است. این بنا از آثار باقیمانده دوره قاجاریه است که تا قبل از گسترش شهر ارومیه اهالی نه تنها از یخ آن استفاده می کردند، بلکه جهت انجام مراسم چهارشنبه سوری نیز به کنار نهر می آمدند و در کنار حوضچه آن که آب نهر بدان می ریخت و فاصله اش با یخچال به ارتفاع 40 متر بود، مراسم برگزار می کردند. یخچال دوقوزپله به علت فرم خاص معمارتی و نوع مصالح به کار رفته در آن، سالم مانده و صدمات جدی ندیده است. مصالح آن از پی تا محل شروع پاکار قوس ها، از سنگ تراشدار خاکستری است و سقف پوششی آن که به صورت تاق و چشمه می باشد از آجر انتخاب شده است. در محل شروع تاقت ها و پاکار سقف بنا، شکاف های مدوری وجود دارد که احتمالا محل نصب تیرهای چوبی است که از آنها به عنوان داربست استفاده می کردند. عملیات ساختمانی بنا و مصالح به کار رفته در آن با دقت انتخاب شده و از نظر قدرت و استحکام در وضعیت بسیار مطلوبی قرار دارد. این اثر تاریخی هنوز به ثبت نرسیده است.

  پارک سیفیه پارک سیفیه یکی از بزرگترین و زیباترین پارک های ملایر است که چنارهای تنومندی دارد. این پارک یکی از قدیمی ترین پارک های کشور است که در سال 1304 توسط عبدالمحمد میرزا سیف الدوله یکی از نوه های فتحعلی شاه که در آن زمان حاکم ولایت ملایر بود احداث شد. این پارک در شمال شرقی ملایر و در دامنه کوه گرمه ساخته شده و مساحت آن در حدود 10 هکتار است. این پارک را مهندسان ایتالیایی طراحی و ساختند. پارک سیفیه دارای دو استخر، یک مسجد و یک ساختمان که محل سکونت سیف الدوله بوده است. آب مورد نیاز آن از طریق احداث قناتی در هشت کیلومتری زرک توسط مقنیان یزدی از کوه های اطراف به محوطه پارک انتقال یافت. مجموعه پارک و مقبره سیف الدوله تحت عنوان باغ ایرانی در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.

  مقبره سیف الدوله این مقبره از نوع مقابر غیرمذهبی است و دارای پلان چهار ضلعی است. چهار ضلعی گنبد دارای پیشینه دوگانه است که یک بخش آن همان آتشکده ساسانیان و یا چهار تاق است و دیگری به دوره قاجاریه و حتی بعد از آن می رسد. در این مقبره علاوه بر قبر سیف الدوله قبر امیرالمؤید (حاکم ملایر) و نوه سیف الدوله و هفت قبر دیگر قرار دارد. این مقبره نزدیک پارک سیفیه است. ملایر,جاهای دیدنی ملایر جهان مینیاتوری به همت شهرداری ملایر قرار است نمونه کوچکی از نماد هر کشور در ملایر ساخته شود تا به این ترتیب بر جاذبه های گردشگری این شهر افزوده شود. عملیات اجرایی این طرح از سال 87 آغاز شده و زیر ساخت های آن 100 درصد آماده شده است. این طرح در زمینی به مساحت 48 هکتار است. این طرح که چهارمین طرح جهان مینیاتوری در دنیاست تاکنون تنها در سه کشور چین، ژاپن و بلژیک احداث شده است. برای اجرای این طرح 138 اثر تاریخی مطرح جهان شناسایی شده و در مقیاس یک دهم در این طرح گردشگری احداث می شود که زیربنای این آثار 28 هزار متر مربع است. آثار تاریخی چون برج ایفل، اهرام ثلاثه، پرسپولیس، دروازه قرآن، تخت جمشید و سایر آثار مطرح جهان و ایران در طرح مینی ورد احداث می شود که بیش از 15 اثر آن مربوط به آثار تاریخی مطرح جهان و بقیه آثار ایرانی است.

چطور برویم؟

اگر از همدان بخواهید با تاکسی تا ملایر بروید باید 5500 تومان بپردازید. اتوبوس و مینی بوس هم دارد. ترمینال ملایر در محله ای به نام چراغ قرمز قرار دارد. اگر بخواهید با اتوبوس از تهران تا ملایر بروید باید به ترمینال جنوب در تهران بروید و 11 هزار و 500 تومان بلیت بخرید.

چی بخریم؟

ملایر زادگاه انگور و فرآورده های آن یعنی کشمش و شیره انگور است. همچنین نوعی شیرینی به نام باسلوق و شیره انگور می سازند که بسیار لذیذ است. به دلیل داشتن دشت های پهناور زنبورهای عسل این شهر هم عسل های خوشمزه ای تولید می کنند. گردو نیز دیگر سوغات ملایر است. همچون سایر شهرهای استان همدان.

منبع:همشهری جوان

روستای میمند

روستای میمند، با تاریخی به درازی 12000 سال دیرینگی , کیوان دشتی

روستاي «ميمند» در نزدیکی های شهر کرمان، بی گمان، يكي از باستاني ترين جایگاه های زیست مردمان در ایران و جهان است كه بیش از دوازده هزار سال، دیرینه تاریخی دارد. روستایی که برابر همه گونه گزند=آفت های زمینی و آسمانی، از خود بردباری و پایداری نشان داده است.
به باور پژوهشگران، زمین شناسان و گرو ههای بررسی زیستگاهی کهن بشری، نخستین هسته هاي زیستی روستاي «ميمند» وابسته به زمان و دوران «مهر پرستی» کهن است؛ زیرا در مانداک های=آثار باقی مانده از روستای «میمند» می توان به آخشیج ها=عناصر آیین مهر پرستی همچون؛ شیر، خورشید، گاو، و دیگران اشاره نمود. از بررسی نگاشی=نقاشی های روی دیوارها در درون غارها بر می آید که شهروندان کهن در این روستا، از دالان ها و کانالهای آن، براي جایگاه پرستش و برپایی آیین های ستایش خود بهره می بردند، و گویا، مرده هاي خود را نیز درون دخمه هاي كنده شده در همین كوه ها، به گور می سپردند.

در رزوگاران کهن، که آدمیان نخستین، به نمادهای پشیرفته خانه سازی امروزین همبودگاهی=اجتماعی آَشنایی نداشتند، بهترین زیستگاه، برای در امان ماندن از یورش ددان و جانداران؛ همچنین ساختن سر پنهانی در برابر گزندهای آسمانی، دل کو ها و غارها بوده است. جدای بر این، استواری و پابرجایی=زوال ناپذیری کوه ها، همواره در این آیین گرامی داشته می شد، و این نیز چندان بدور از بررسی و نگر نیست که «مهراب» یا «مهرابه» های مهر پرستی، همانند تاقی=طاقی است که نزدیکی=شباهت فراوانی به دهانه غار دارد. گروهی از پژوهشگران و باستان شناسان نیز بر همین باورند؛ که مردمان در کهن زمان، با کندن غارهای دست ساز=مصنوعی ، به نیایش در دل کوه می پرداختند، و همچنین مرده گان خود را، در دخمه هایی که در دل کوه ها، می کندند، به گور می سپردند.
آیین و کیش و باور مهر پرستی، از 4000 تا 8000 سال پیش از زایش زرتشت بزرگ {سالنامه و گاهشمار زرتشتی امسال 1389 را، سال 3748 زرتشتی می شمارد} در سراسر ایران بزرگ، پیگیری و پرستش می شد. و این آیین با پیدایش اشو زرتشت اسپهتمان، در ایران برکنده=منسوخ شد، اگر چه، تا 2000 سال پس از زرتشت، همچنان در اروپای امروزی نیز، گسترش داشت. پیدایش بیش از 6000 مهرابه ریز و درشت مهر پرستی در سراسر اروپای امروز، بر این رخداد بی برگشت تاریخی، مُهر راستی می زند.

امروز بسیاری از پژوهشگران، زایش نخستین زرتشت خردگرایی را، به 6000 سال پیش از زایش مسیح می دانند، زیرا نمودها و نمادهای فراوانی در میان کنده کاری ها و کاوش های باستانی در سراسر سرزمین های ایرانی و پارسی، بدست آمده است، که گواه چنین برداشتی است. برای نمونه، نگاشی و نگاره های گوناگونی که از غارهای «سیلک»، و «میمند» بدست آمده، نشانگر دیرینگی=قدمت بسیار کهن آنهاست. همچنین «سفال» های گِلی و دست سازی که از همین کناره=ناحیه یافت شده است، کهنگی و دیرینگی آنها رابه 6000 سال پیش از زایش مسیح، می کشاند.
«میمند» بشُوند=بدلیل جایگیری در دهانه کوه سرکش و دره های بسیار ژرف گرداگرد=محاط آن، کمتر از دیگر سرزمین های ایرانی در تیررس گزندهای زمینی و آسمانی بوده است. می توان با گستاخی=شهامت گفت که دسترسی به مردمان و شهروندان این روستا، بشوند جایگیری=قرارداشن «میمند» در میان دره و کوه، که از آن، پدافند می نمود، شکار پسندیده و آسانی برای شکارگران نبوده است.
در پژوهش های تازه یی که در کناره های این روستا انجام گرفت، بازمانده خانه هاي سنگی=صخره اي، دیوارهای پرستشگاه=معبد، دژ=قلعه، و بارو =بُرج هاي گوناگون، که نمایشگر و گویای تاریخ هزاران ساله است، از دل این روستای کهن، بدست آمده است؛ و چنین یافته یی=کشفی، «ميمند» را، از شمار یکی روستای پیش پا افتاده، بیرون ساخته و آن را، در تاریخ باستان شناسی جهان، به یکی از سرزمین های بسیار کهن که برای زیست و نیایش مردمان بکار گرفته می شد، نامنویسی=ثبت می کند.
غارها و دخمه های یافت شده در گرداگرد روستای میمند، نمایانگر تاریخ کهن و نشان دهنده نمادهای کیش مهر پرستی است. دخمه های دست ساز در این روستا، که گاه، کهنگی آنها را به 12000 پیش می رساند.

آب و هواي «ميمند»، از شمار=نوع میانه كوهستاني است، که داراي زمستان هاي سرد، و تابستاني دلپذیر است. روستاي ميمند در مرز میانِ دشت و كوهستان جای دارد؛ این دشت در نزدیکی «شهر بابك» و «ميمند» جای گرفته، و در گذشته، پوشيده از درختانِ پسته و «بادام وحشی» بوده است، اگر چه امروز، به دشت هایي برای زیست شهروندان ميمند در آمده است. كمي نزديك تر، به روستاي «ميمند»، درختان توت و شاه توت به فراوانی يافت مي شوند، و دشت های کشیده به «ميمند» پوشیده=مملو از جانداران بياباني=وحشی، همچون مار، سوسمار، جوجه تيغي، لاك پشت و ... است. ازافه=اضافه بر این، در كوهستان هاي گرداگرد «ميمند»، جانداران گوناگون همچون آهو و پلنگ، گرگ، روباه، گورخر، بزكوهي، و پرندگان شكاري نیز يافت مي شوند، و چندين رودخانه که گاه و بی گاه، آب در میان آنها یافت می شود، و چندین کانال=قنات، و چشمه در ميمند و گرداگرد آن دیده می شود، كه زمینه ساز پرورش دام های خانگی و باروری=رشد كشاورزي در اين کرانه شده است.
كشاورزي در «ميمند»، همچون بیشتر بازمانده های «طبيعي» در سراسر پهندشت روستا، جلوه ويژ ه یي به اين روستا بخشیده است، بویژه در بهار، «ميمند»، یکی از زيباترين، و چشم نواز ترین چهره را به خود مي گيرد. شادابي و سرسبزي دشت «ميمند»، بهمراه آب و هواي دلپذیر=مطلوب آن، پذیرای انبوهي از مردمان شهرها و روستاهاي گرداگرد خود بوده است، و مردم ، زمانهای بیکاری و آسایش=فراغت خود را در اين روستا، و در كنار چشمه های زیبا ،کانال ها و رودخانه های «ميمند»، مي گذرانند

شمار=جمعیت روستای «ميمند»، بر پایه شمارش سال 1355 کرمان، از 500 تَن=نفر به 1200 تن رسيده است، كه در تابستانها بشوند كوچ شهروندان به زندگي «ايلياتي» گاه به 50 تَن نیز مي رسد. «اقتصاد» مردم «ميمند» بر سه پایه كشاورزي، دام داري و غالي بافي=قالیبافی، استوار است، كه در اين ميان، غالي بافي، نخش=نقش چشمگیرتري را داراست. به گونه یي؛ كه اینک، غالي «ميمند»، از بهترين غالي هاي كرمان است، و حتا آوازه =شهرت جهاني دارد. اگر چه، بروز و پیدایش دانش و «تكنولوژي» امروزین، به زندگي روستائيان، و در این میان مردم «ميمند»، گزینش های فراوانی را به ارمغان آورده است، اما، مردم این روستای کهن، برتری می دهند از همان ابزارهاي کهن، براي بر آوردن نيازهاي خود یهره بگیرند، و كمتر به ابزارهاي نو=مدرن روي آوردند.

مردم «ميمند»، در درازای سال، سه گاه=مرحله دگرگون زندگي را تجربه می کنند: آنها، زمستان را در خانه هاي سنگي خود مي گذرانند، تا از سرما و يخبندان در امان باشند، و در اين فصل، زن ها به بافتن غالي، و مردها به نگهداري از دام ها مي پردازند. از آغاز بهار، به جاهای خوش آب و هوا و سرسبز كوچ مي كنند، و در آنجا به زندگي بهارانه=یيلاقي مي پردازند. بیشتر تلاش مردان و زنان روستایی، در اين گاه، پرورش دام و بدست آوردن فرآورده ها=محصولات شیری=لبني مي باشد. ودر گاه پایانی، آنها به باغداري درختان گوناگونی؛ چون پسته وحشي، بادام وحشي، بادام، گردو و زيره و.. مي پردازند.

نیاز به یادآوری است كه فرآورده هایی همچون گردو و بادام ميمند، بسیار زبانزد می باشند، و در شمار پیشیاره ها=سوغات ارزشمندی از شهر کرمان، بشمار می آید. گويش مردم «ميمند» نيز، ویژه خود آنهاست، و چندان نزدیکی با دیگر گويش هاي همجوار خود ندارد. بر پایه کنکاش و پژوهش پژوهشگران، و به باور آنها، گويش مردم «میمند»، در درازای=طول تاريخ، جابجایی اندکی داشته است، و با باوری استوار می توان گفت؛ که برای آغازیدن در پژوهش زندگی کهن آریایی، هیچ گزینه یی، بهتر از روستای «ميمند»، که یادگارِ يكي از بهترين و کهن ترین مانداک های پژوهشی در باره فرهنگ و تاریخ ايراني و آریایی بشمار می آید، نمی توان یافت.

شیر و خورشید؛ از دیرباز، در فرهنگ کهن ایرانی، نمادهای بزرگی و فروغ بوده اند، و بویژه در باور مهر پرستی، به این دو نماد، توجه فراوانی می شده است.